به نقل از «ایرنا»

سرگئی آیزنشتاین؛ خالق هنر انقلابی

تاریخ انتشار: ۲۲ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۸۵۹۲۹۴

اگر انقلاب اکتبر نبود نمی‌توانستم آن سنتی را که مرا وامی‌داشت، شغل پدرم را ادامه دهم بشکنم. مایه و توانایی شکستن این سنت در من وجود داشت اما فقط انقلاب به من این آزادی را داد که سرنوشتم را به دستان خودم بگیرم؛ این بخشی از گفته سرگئی آیزنشتاین کارگردان شوروی است که پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ میلادی بیان می کند؛ انقلابی که با قیام سوسیالیستی به وقوع پیوست، ماه‌های دگرگون‌کننده آن سال که از فوریه شروع و با سرنگونی سریع تزار نیکولای دوم و رژیمش به دست مردم آغاز شد و هر چه به پیش می رفت از دسیسه، خشونت، وفاداری، خیانت و شجاعت لبریز می شد تا اینکه در ۱۷ اکتبر دگرگونی بزرگی اتفاق افتاد و بلشویک ها قدرت را به دست گرفتند و در تحولات بعدی بود که استعدادهای هنری آیزنشتاین شناخته و به کارگردانی مطرح تبدیل شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زندگی و فعالیت‌های هنری

سرگئی آیزنشتاین در ۱۸۹۸ میلادی در شهر ریگا در روسیه به دنیا آمد، او فرزند یک کشتی ساز بود و در رشته مهندسی معماری تحصیل می کرد. در زمان وقوع انقلاب ۱۹۱۷ میلادی دانشجو بود و در ۱۹۲۰ میلادی و در پایان جنگ داخلی به فعالیت های هنری جذب شد و به عنوان طراح در تماشاخانه های فورگر و مه یر هولد به کار پرداخت و سپس به عنوان کارگردان به «تماشاخانه فرهنگ کارگری» پیوست.

فعالیت در تماشاخانه فرهنگ کارگری برای آیزنشتاین با تجربه های جدیدی همراه بود. اجرای نمایش «ماسک ضدگاز» در یک کارخانه گاز باعث شد تا از تئاتر به سینما به عنوان تدوینگر نقل مکان کند و در ادامه چند فیلم کوتاه نیز ساخت و خود، آنها را تدوین کرد. او همچنین، فیلم آلمانی «دکتر مابوزه قمارباز» را برای اکران در شوروی از ابتدا تدوین کرد تا اینکه در ۱۹۲۴ میلادی نخستین فیلم بلند خود یعنی اعتصاب را ساخت.

آیزنشتاین در ۱۹۲۹ میلادی برای فیلمبرداری فیلم ترانه های احساسی که ترکیبی از تصاویر و موسیقی بود به پاریس رفت. سپس در ۱۹۳۰ میلادی برای همکاری با استودیو پارامونت به هالیوود نقل مکان کرد. امیدوار بود که در آنجا بتواند در فضای آزادتری، کار فیلمسازی اش را ادامه دهد و تجربه‌ای از سینمای ناطق کسب کند اما فیلمنامه‌هایی که برای شرکت آمریکایی پارامونت نوشت، پذیرفته نشد و بدین ترتیب در آمریکا شکست خورد. پس از آن در ۱۹۳۲ میلادی به مکزیک رفت و با سرمایه جمع‌آوری شده به وسیله آپتون سینکلر رمان نویس، فیلم زنده باد مکزیک را کارگردانی کرد اما فیلمبرداری به جای چهار ماه، ۱۳ ماه به طول انجامید و به همین خاطر، کار نیمه تمام متوقف شد و کار تدوین فیلم هم بدون آیزنشتاین انجام گرفت. آیزنشتاین روحیه خود را از دست داد، چون انتظار نداشت، طرحی که به قول خودش پرشورترین طرح زندگی اش بود به چنین سرانجامی بینجامد. به همین دلیل هم در اواخر ۱۹۳۲ میلادی به شوروی بازگشت و به تدریس در سینما و ساخت فیلم های دیگر خود مشغول شد تا اینکه در ۱۱ فوریه ۱۹۴۸ میلادی چشم از جهان فروبست. در این جستار به مناسبت سالروز درگذشت آیزنشتاین نگاهی گذارا به فیلم های او داریم.

اعتصاب

آیزنشتاین نخستین فیلم بلند خود را اعتصاب نامگذاری کرد؛ فیلمی که منتقدین به آن عنوان «اولین اثر انقلابی سینمای شوروی» لقب دادند. او در این فیلم به دنبال شیوه های جدید تدوین، مونتاژ و فیلم برداری بود و این تلاش ها منجر به ارایه تئوری مونتاژ معروف او شد. آیزنشتاین این ایده را از شیوه خط نویسی ژاپنی فراگرفته بود. به عنوان مثال در این فیلم که بازگو کننده سرکوب اعتصابات به وسیله سربازان تزار است، آیزنشتاین عکس های کارگرانی را که توسط مسلسل کشته شده بودند با عکس هایی از گله گاوی که در حال سلاخی شدن در کشتارگاه هستند، کنار یکدیگر گذاشت.

یکی از شاخصه های برجسته فیلم اعتصاب که از ویژگی‌های منحصر به فرد سینمای آیزنشتاین محسوب می شود این است که به جای روایت ماجرای قهرمانان فردی، تلاش می‌کرد تا با قهرمانان جمعی کار کند و این در هماهنگی کامل با مضمون فیلم‌های او یعنی رخدادهای تاریخ انقلاب روسیه بود.

رزم‌ناو پوتمکین

فیلم رزم‌ناو پوتمکین به شدت تحت تاثیر انقلاب بلشویکی است و از نخستین فیلم‌های شکل‌دهنده‌ سینمای اتحاد جماهیر شوروی و مهم‌ترین و مشهورترین فیلم جنبش مونتاژ شوروی محسوب می شود. فیلم با تصاویری از امواج خروشان که به موانعی برخورد می کنند، آغاز می شود، امواجی که می تواند نشان دهنده امواج انقلاب باشد. به طور کلی آیزنشتاین در فیلم بسیار به نمادگرایی می پردازد.

آیزنشتاین عقاید انقلابی داشت و سیاست از مهم ترین عناصر زندگی او به شمار می رفت. او باورهای سیاسی و انقلابی خود را در این فیلم به اوج می رساند و در سکانس درخشان «پلکان اودسا» از این فیلم به گلوله بسته شدن مردم بی گناه شهر را به وسیله قزاق ها به تصویر می کشد. «پلکان اودسا»، قلب فیلم و سمبلی از «انقلاب» است.

خلاصه فیلم به این صورت است که در ژوئن ۱۹۰۵ میلادی، ملوانان رزم‌ناو پوتمکین علیه افسران خود شورش می کنند و کنترل کشتی را به دست می گیرند. مردم شهر ساحلی اودسا به حمایت از آنها بر می خیزند اما سربازان قزاق مردم را قتل عام می کنند تا اینکه در نهایت با پیوستن ناوهای دیگر به پوتمکین انقلاب به پیروزی می رسد.

رزمناو پوتمکین فیلمی وقایع نگارانه است که در عین حال حالتی درام به خود می گیرد. فیلم فرم دقیق یک تراژدی پنج پرده ای را نیز داراست اما نباید از رزم‌ناو پوتمکین توقع تمرکز دراماتیک روی تک‌تک افراد را داشت چرا که این فیلم، اساسا درامی فردمحور نیست بلکه درامی مبتنی بر حرکت جمعی است. کلیت‌ آن توسط جمع ساخته می‌شود و انقلاب را از طریق جمع رصد می‌کند. مساله‌ای جمعی دارد و محور و بستر درامش جمع‌ هستند و محرکش برای ایجاد تحول نیز همینطور. مولد حرکتش اما فردی است که فیلم‌ساز از طریق او، از طرفی از فرد به جمع می‌رسد و همچنین، اکثریت را از طریق اقلیت گزارش می‌کند.

اکتبر

آیزنشتاین قبل از ساخت فیلم اکتبر بارها و بارها فیلم «تعصب» ساخته گریفیث فیلمساز آمریکایی را تماشا کرد؛ فردی که علاقه‌مندی آیزنشتاین به سینما با تماشای آثار او آغاز شد. اکتبر فیلمی صامت راجع به بزرگداشت دراماتیک انقلاب اکتبر است که برای دهمین سالگرد این واقعه در ۱۹۲۸ میلادی ساخته و منتشر شد.

این فیلم فضای ۲ ساعته انتقال قدرت دولت در انقلاب ۱۹۱۷میلادی، ورود به صحنه لنین و مبارزه میان بلشویک ها و دشمنان سیاسی و نظامی شان را نمایش می دهد.

کهنه و نو

آیزنشتاین فیلم کهنه و نو را با استفاده از شعر موسیقیایی و ساکن در فضایی پر هرج و مرج که درباره سیاست‌های کشاورزی روسیه شوروی بود، کارگردانی کرد اما با سانسور زیاد مواجه شد. این فیلم حکایتی آموزشی درباره تحول شخصیت یک روستایی روسی از واپسگرایی و فقر به رفاهی است که اشتراکی شدن مزارع برای او به ارمغان می‌آورد.

این فیلم نیز همچون فیلم‌های دیگر آیزنشتاین بر پژوهش دقیقی استوار بود و بیشتر صحنه‌های آن در مکان‌های واقعی فیلمبرداری شد و همچون فیلم اکتبر از آن آزمایشگاهی تجربی ساخت که پربیننده‌تر از فیلم‌های قبلی او شد.

الکساندر نوسکی

پس از فیلم کهنه و نو به مدت ۹ سال به آیزنشتاین اجازه ساخت فیلم داده نشد تا اینکه در ۱۹۳۸ میلادی فیلم الکساندر نوسکی را ساخت؛ فیلمی که به سفارش استالین برای اعاده میل به میهن‌پرستی در مردم شوروی ساخته شد اما آیزنشتاین به جای جامه عمل پوشاندن به سفارش‌های حزبی با کمک موسیقی نابغه‌ای دیگر (پروکوفی‌یف) یکی از تجربه‌های نادر سینما را در زمینه تلفیق صدا و تصویر ارایه کرد و یکی از بهترین فیلم‌هایش را به یادگار گذاشت. فیلم الکساندر نوسکی مبین این واقعیت است که آیزنشتاین اگر می‌خواست می‌توانست ورای ایدئولوژی زمانه‌اش حرکت کند.

ایوان مخوف

هنگام جنگ جهانی دوم و سیل فیلم‌های تبلیغاتی شوروی که وقف شرح فواید زندگی تزارها، سرداران و بزرگان ملی می‌شد، آیزنشتاین آخرین پروژه سینمایی خود یعنی ایوان مخوف را ساخت. فیلم یک پروژه سه قسمتی بود؛ قسمت اول فیلم در ۱۹۴۴ میلادی نمایش داده شد و مورد تحسین استالین قرار گرفت و جایزه استالین را نصیب آیزنشتاین کرد زیرا با نگرش استالین به تاریخ روسیه مطابقت داشت اما قسمت دوم آن که در ۱۹۴۶ میلادی ساخته شده بود تا سال ها پس از مرگ آیزنشتاین اجازه پخش پیدا نکرد چراکه ظاهراً استالین در قسمت اول فیلم با شخصیت ایوان مخوف همذات پنداری کرده اما قسمت دوم انتظارات او را برآورده نمی‌کرد. هم‌زمان با پایان تدوین قسمت دوم، هنگامی‌که آیزنشتاین بر اثر حمله قلبی در بستر بیماری بود، انتقادهای تند کمیته مرکزی به فیلم آغاز شد زیرا تصویر آیزنشتاین از سرکوب‌ها و تنهایی مرد ستمگری که تمام رفقای آماده به جنگش را نابود کرد، قیاس‌ها و شبهاتی را ایجاد می‌کرد که به مذاق استالین خوش نیامد. آیزنشتاین پس از توقیف فیلم در نوامبر ۱۹۴۶ میلادی با ارسال نامه‌ای به استالین از او تقاضای وقتی برای دیدار کرد و پرسید آیا اجازه دارد به کارش ادامه دهد یا خیر؟ در نهایت آیزنشتاین به همراه نیکلای چرکاسف (بازیگر نقش ایوان) در ۲۵ فوریه ۱۹۴۷ میلادی در کرملین حضور یافتند و بلافاصله پس از پایان دیدارشان شرح رویدادهای جلسه را نوشتند.

یکی از شاگردان آیزنشتاین می‌گوید که وی خطر کرده و در قسمت دوم فیلم تصویری از زوال حکومت استالین ارایه کرده که ممکن بود در آن زمان به قیمت جانش تمام شود. در پی ممنوعیت پخش قسمت دوم فیلم، صحنه‌های فیلمبرداری شده قسمت سوم نیز از بین رفت.

برچسب‌ها روسیه اتحاد جماهیر شوروی فیلم برداری ایالات متحده آمریکا جنگ جهانی دوم پاریس مکزیک فیلم

منبع: ایرنا

کلیدواژه: روسیه اتحاد جماهیر شوروی فیلم برداری ایالات متحده آمریکا جنگ جهانی دوم پاریس مکزیک فیلم روسیه اتحاد جماهیر شوروی فیلم برداری ایالات متحده آمریکا جنگ جهانی دوم پاریس مکزیک فیلم انقلاب اکتبر نخستین فیلم ایوان مخوف ساخت فیلم کهنه و نو قسمت دوم آغاز شد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۸۵۹۲۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اعلام آمادگی وزارت دفاع برای همکاری با زیمباوه

امیر آشتیانی در دیدار معاون رئیس جمهور زیمباوه گفت: وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران اراده خود را جهت برقراری روابط دوستانه با تمامی کشورهای آفریقایی به ویژه کشورهای مستقل و انقلابی زیمباوه اعلام می‌کند. - اخبار سیاسی -

به گزارش گروه دفاعی خبرگزاری تسنیم، کنستانتینو چیونگا معاون رئیس جمهور زیمباوه با امیر آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در تهران دیدار و گفتگو کرد.

امیر آشتیانی در این دیداربا اشاره به سفر سال گذشته رئیس جمهور ایران  به حراره و سفر آتی رئیس محترم جمهور زیمباوه به تهران گفت: این تعاملات نشان دهنده اهمیتی است که دو کشور در سطوح عالی برای توسعه روابط فی مابین قائل هستند.

 وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران با اشاره به سوابق تاریخی روابط ایران و ونزوئلا گفت: حدود 10 سال پیش وزارت دفاع ایران، میزبان جناب آقای مانانگا گوا رئیس جمهور بود که در آن زمان ایشان به عنوان وزیر دفاع به تهران سفر کردند.

آشتیانی با بیان اینکه بعد از انقلاب اسلامی، قاره آفریقا در سیاست خارجی کشور ما از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است، گفت: این جایگاه متاثر از جوهره انقلاب اسلامی مبنی بر حمایت از کشورهای مستقل و انقلابی از یک سو و تلاش کشورهای آفریقایی جهت کسب استقلال از کشورهای استعمارگر و سلطه طلب بوده است.

وی ادامه داد: در میان کشورهای انقلابی، کشور زیمباوه به دلیل رهبران و مردم انقلابی، حفظ روحیه استقلال طلبی، مبارزه با استعمار نقش مثبت و سازنده‌ای که در منطقه جنوب آفریقا ایفا می‌کند، از اهمیت بسزای برخوردار است.

وزیر دفاع تاکید کرد: وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران اراده خود را جهت برقراری روابط دوستانه با تمامی کشورهای آفریقایی به ویژه کشورهای مستقل و انقلابی زیمباوه اعلام می‌کند.

وی ایران با اشاره به پدیده تروریسم به عنوان یکی از مهمترین تهدیدات امنیت منطقه و محیط بین الملل اظهار داشت: متاسفانه شاهد استانداردهای دوگانه دنیای غرب در قبال تروریسم هستیم.

آشتیانی با اشاره به  کشتار وحشیانه و قتل عام نزدیک به 40 هزار نفر از مردم و به ویژه کودکان فلسطین توسط رژیم صهیونیستی به سبب حمایت آمریکا و کشورهای غربی و همچنین سکوت نهادها و مجامع بین المللی گفت: بر همه کشورهای آزاد و مستقل لازم است  تا ضمن اعلام انزجار خود از اقدامات این رژیم، اقدامات عملی خود را در خصوص توقف ماشین کشتاررژیم صهیونیستی به کار گیرند.

معاون رئیس جمهور زیمباوه نیز در این دیدار با ابراز تسلیت بابت شهادت جمعی از مستشاران نظامی ایران در حمله به کنسولگری ایران و محکوم کردن این اقدام توسط رژیم صهیونیستی گفت: حمله اخیر  اسرائیل به فلسطین نیز نشان دهنده سیاستهای دو گانه و یک بام و دو هوای غرب است.

کنستانتینو چیونگا با بیان اینکه ایران و زیمباوه تحت تاثیر تحریم‌های کشورهای غربی هستند، گفت: ایران از شرکای زیمباوه است و آمادگی داریم در زمینه همکاری‌های دفاعی و اقتصادی روابط خود با ایران را توسعه دهیم.

وی با اشاره به سفر آتی رئیس جمهور زیمباوه به تهران گفت: این سفر نقطه عطفی در توسعه روابط بین ایران و زیمباوه خواهد بود.

معاون رئیس جمهور زیمباوه با اشاره به ریاست زیمباه بر اتحادیه اقتصادی جنوب غرب آفریقا( سادَک) گفت: این موضوع ظرفیت های زیمباوه را برای توسعه همکاری های اقتصادی با ایران بیشتر می کند.

در پایان این دیدار هر دو طرف با اشاره به ظرفیت های اقتصادی و دفاعی و امنیتی دو طرف  آمادگی خود را برای تبادل هیئت در زمینه‌های مختلف اعلام کردند.

انتهای پیام/