به نقل از «خبرآنلاین»

اگر مارکس زنده بود با انقلاب اکتبر موافق بود؟

تاریخ انتشار: ۷ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۷۵۳۴۷

به گزارش خبرآنلاین مراد فرهادپور در این گفتار با بیان این نکته که درباره انقلاب اکتبر شاید بهترین نقطه شروع بحث همان جمله معروف گرامشی باشد: «این انقلابی است علیه کاپیتال»، یعنی انقلابی علیه کتاب «سرمایه» مارکس می‌گوید: اگر انقلاب اکتبر را انقلابی علیه این به‌اصطلاح مارکسیسم علمی تلقی کنیم، آنگاه رخداد اکتبر اصولاً دید متفاوتی به ماتریالیسم تاریخی ارائه می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در اینجا مجال آن نیست که نشان دهیم نگاه انتقادی به مارکسیسم علمی تا چه حد و در کجاها ما را به مارکس نزدیک یا از او دور می‌کند. نقد عام ماتریالیسم تاریخی و بسط آن در ورای یک ایدئولوژی نیمه‌مذهبی مستلزم بحث و جدل نظری جداگانه است، در اینجا فقط می‌توان به جنبه‌های کلی آن اشاره کرد. انقلاب اکتبر به ما اجازه ‌می‌دهد به ضرورت تغییر نگاه به تاریخ پی‌بریم و دریابیم چرا نمی‌توان جملۀ «همۀ تاریخ مبارزۀ طبقاتی است» را پذیرفت؛ چون با مجموعه پیچیده‌تری از لایه‌ها و زمان‌بندی‌ها و صورت‌بندی‌های اجتماعی گوناگون روبه‌روییم که نبرد کار و سرمایه فقط یکی از آن‌هاست، هرچند این نبرد برای فراروی از سرمایه در جهان سرمایه‌داری تعیین‌کننده است.

این مترجم ایرانی در ادامه با اشاره به آثار کارل مارکس می‌گوید: با رجوع به آثار سیاسی مارکس می‌توان دریافت بحث سیاست و نمایندگی سیاسی، ارتباط نیروهای سیاسی با طبقات، یا آنچه تحلیل طبقاتی گفته می‌شود، به‌هیچ‌وجه خطوط ارتدوکس و ایدئولوژیک تاریخ پنج‌مرحله‌ای را دنبال نمی‌کند. در «هجدهم برومر لویی بناپارت» شاهد بسط دیدی غیرارتدوکس و آزاد از دولت و رابطه دولت و جامعه و طبقات هستیم. در این متن با مفهوم سراپا غیرارتدوکس دولتی روبه‌روییم که نماینده و ابزار هیچ طبقه‌ای نیست و همچنین طبقاتی که اساساً فاقد نماینده سیاسی‌اند. تغییر نظر مارکس درباره نقش سرمایه‌داری در هند و مستعمرات و همچنین نامه‌های آخر عمر او به ورا زوسلیچ و تأیید نقش احتمالی شوراهای دهقانی روسیه در گذر به ورای سرمایه‌داری، جملگی مبیّن عدم وابستگی مارکس به هرگونه قانون‌سازی جزمی است. به‌علاوه، پروژۀ نقد اقتصاد سیاسی مارکس، بعد از شکست انقلاب‌های 1848، خود نشانگر آن است که او جویای ساختن نظریه‌ای کلی راجع به جامعه و تاریخ نبود، بلکه توجه خویش را معطوف کرد به بررسی مکانیسم سرمایه‌داری در تحولی که پیش روی او بود، عمدتاً با رجوع به نمونۀ انگلستان و اروپای غربی.

مراد فرهادپور می‌افزاید: اما این نمی‌تواند پیچیدگی‌های سیاسی را توضیح دهد. دلیل اینکه مارکس نهایتاً نتوانست در انتهای این پروژه مفهوم دولت و بازار جهانی را صورت‌بندی کند همین مسئله است نه صرفاً فرصت‌نداشتن. در اینجا فقط می‌توانیم به تنش موجود میان وجه تاریخی و وجه منطقی-مفهومی صورت‌بندی مارکس از سرمایه‌داری اشاره کنیم و همچنین دوگانۀ ادغام صوری و ادغام واقعی. ادغام صوری در مقام شکل عام تحول سرمایه‌داری ضرورتاً ما را با عناصر تاریخی گوناگونی چون دولت، دین و نهادها و رسوبات فرهنگی روبه‌رو می‌کند.

این روشنفکر ایرانی در بخش دیگری از گفتار خود ضمن اذعان به این نکته که در کار مارکس می‌توان به صورت‌بندی‌هایی رسید که با دید ساده و خطی از تاریخ همخوانی دارد، ولی کلیت اندیشه مارکس به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند به علم تاریخ بدل شود، آن‌هم چنان‌که در ماتریالیسم تاریخی استالینی می‌بینیم می‌گوید: کل مفهوم زیربنا و روبنا مستلزم جدایی کارکردی اقتصاد از مابقی حیطه‌های جامعه است. فقط در شرایطی که اقتصاد از سیاست، فرهنگ، حقوق و دین جدا شده باشد، می‌توان از حیطه‌ای جدا به‌عنوان زیربنا صحبت کرد؛ یعنی از اقتصاد در مقام عنصر تعین‌بخش سایر حیطه‌ها.

شایان ذکر است شماره سی و ششم مجله فرهنگ امروز با با گفتاری از مراد فرهادپور تحت عنوان «اکتبر؛ سه صورت‌بندی سه تاریخ» منتشر شده است. در این شماره از مجله که ویژه تابستان 1401 محسوب می‌شود، پرونده اصلی فرهنگ امروز به گفتمان چپ و سینمای قبل از انقلاب اختصاص داده شده است.

65

کد خبر 1667623

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: انقلاب اکتبر سرمایه داری صورت بندی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۷۵۳۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بیش از ۵۰ مربی و معلم خوزستانی با رهبری دیدار می‌کنند

به گزارش خبرنگار مهر، سرهنگ عادل ساری در نشست خبری که به مناسبت هفته عقیدتی سیاسی و بسیج فرهنگیان در سالن جلسات هتل فجر اهواز برگزار شد، ضمن تبریک هفته عقیدتی سیاسی و هفته معلم، اظهار کرد: بسیج، تعالی معرفتی و نشاط معنوی به عنوان شعار محوری هفته عقیدتی سیاسی انتخاب شده است؛ نظر به اهمیت هفته معلم، مقام معلم یک مقام بی‌بدیل در جامعه است و وظیفه همه ما است که مقام معلم و مربی را گرامی بداریم.

معاون هماهنگ کننده سپاه خوزستان با بیان اینکه علامه بزرگ شهید مطهری سرآمد همه معلمان و مربیان است، تصریح کرد: امام راحل در خصوص شهید مطهری فرمودند خدمتی که ایشان به انقلاب داشته هیچ شخصی نداشته است؛ آثار ایشان بی‌بدیل است، اندیشه‌های نابی که ایشان به همراه رهبری امامین انقلاب امام راحل و مقام معظم رهبری داشته‌اند، باعث شده در مدت ۴۵ سال گذشته با وجود همه توطئه‌هایی که ضد انقلاب اسلامی صورت گرفته، انقلاب ما از مسیر اصلی خودش منحرف نشود، همچنین باعث شده از دل انقلاب سربازان بزرگی همچو حاج قاسم سلیمانی و برخی معلمانی که در حال فعالیت هستند بیرون آید.

وی افزود: در فتنه‌های اخیر شاهد هجمه‌های دشمنان بودیم که متوجه دانش آموزان شده است و معلمان در مقابل این فتنه‌ها و توطئه‌ها با دست خالی اما با تقوا ایستادگی و مقاومت کردند.

معاون هماهنگ کننده سپاه خوزستان گفت: بزرگترین فتنه‌ای که علیه انقلاب طراحی شده این است که می‌خواهند نسل‌هایی که آینده انقلاب را می‌سازند، وجود نداشته باشند اما معلمان و مربیان، در جامعه نسل‌های آینده انقلاب را می‌سازند.

سرهنگ ساری با اشاره به در نظر گرفتن برنامه‌های مختلف از جانب سپاه و آموزش و پرورش به مناسبت هفته معلم، عنوان کرد: تشکیل ستاد هفته عقیدتی و معلم در شهرستان‌های خوزستان، ناحیه‌های مقاومت بسیج و حوزه‌های استان از اولین کارهای انجام شده در این راستا است.

وی با بیان اینکه هفته عقیدتی سیاسی تا پیش از این به روز عقیدتی معروف بود و تنها ۱۲ اردیبهشت را به عنوان روز معلم و روز عقیدتی می‌شناختیم، تصریح کرد: با توجه به اهمیتی که این هفته در سپاه و آموزش و پرورش دارد از روز عقیدتی سیاسی به هفته عقیدتی سیاسی معروف شده و در این خصوص سپاه به مدت یک هفته از هشتم تا چهاردهم اردیبهشت ماه برنامه‌های مختلفی را برگزار خواهد کرد.

معاون هماهنگ کننده سپاه خوزستان بیان کرد: دیدار ماندگار معلمان و مربیان که روز دوازدهم با مقام معظم رهبری سرآمد همه برنامه‌ها است که برای خوزستان ۵۵ سهمیه مربی و معلم در نظر گرفته شده است.

سرهنگ ساری با اشاره به روزشمار هفته عقیدتی سیاسی در بسیج، اظهار کرد: در روز اول که مصادف با هشتم اردیبهشت ماه است در سراسر خوزستان کنفرانس خبری برگزار می‌شود. در روز دوم در سراسر استان برنامه‌هایی نظیر برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، نشست اساتید و معلمان، جلسه‌های تبیین و گفت‌وگو پیرامون حجاب و تجلیل از اساتید و معلمان را خواهیم داشت.

وی ادامه داد: نشست‌های تربیتی در تمام پایگاه‌های مقاومت بسیج، مساجد، محلات و حلقه‌های صالحان که بیشتر به موضوع شعار سال خواهند پرداخت از برنامه‌های روز سوم است.

معاون هماهنگ کننده سپاه خوزستان گفت: همچنین در مدارس، دانشگاه و مدارس الگوی صالحه که در اختیار سپاه هستند تبیین آثار و خدماتی را که شهید مطهری داشته است، خواهیم داشت؛ همچنین تجلیل از پژوهشگران و نواختن زنگ انشای مطهر در مدارس از دیگر برنامه‌های روز چهارم است؛ سپاه‌های استان و شهرستان در روز پنجم به همراه جمعی از فرهنگیان، مربیان، اساتید بسیجی و اساتید گروه‌های صالحان به دیدار نماینده ولی فقیه در خوزستان و ائمه جمعه خواهند رفت.

سرهنگ ساری با بیان اینکه همزمان با سراسر کشور در مدارس خوزستان زنگ سپاس معلم برای تبیین دستاوردهای انقلاب و جایگاه معلم نواخته خواهد شد، اظهار کرد: غبارروبی و عطر افشانی مزار شهدا توسط فرهنگیان، بسیجیان، اساتید و مربیان در روز پنجشنبه از دیگر برنامه‌ها به مناسبت هفته عقیدتی سیاسی است که همراه با قرائت وصیت نامه شهدا خواهد بود؛ البته دیدار با خانواده شهدا از دیگر برنامه‌های این روز است.

وی افزود: در روز آخر هفته، در سراسر مصلی‌های کشور حضور در نماز جمعه به همراه مربیان عقیدتی سیاسی، حلقات صالحان و فرهنگیان انجام می‌شود که در استان مسؤول حوزه نمایندگی و نماینده مقام معظم رهبری در سپاه و در شهرستان‌ها نماینده ولی فقیه در نواحی مقاومت به ایراد سخن خواهند پرداخت.

کد خبر 6090848